Odnawianie pamięci – dialog polsko – żydowski. 12 listopada 2004r.

Iza Hryń

Należałoby zacząć od … sprzyjającej nam 12 listopada 2004 r. pogody. Obyło się bez deszczu, dokuczliwego wiatru, mrozu. Okoliczności ważne w sytuacji, gdy mieliśmy na jednej z posesji w Ostrowi Mazowieckiej zmierzyć się z zadaniem dekonstrukcji zasypanych śmieciami i porosłych trawą fundamentów nie istniejącego już budynku gospodarczego.
Dlaczego ?

EKSPERYMENT – WYDOBYWANIE ŚLADÓW PRZESZŁOŚCI

Fundamenty skonstruowano z macew. Anonimowi budowniczy potraktowali je jako solidny, a jednocześnie łatwy do obróbki materiał. Pozostawimy ten fakt bez komentarza. Zakładamy, że Drogim Czytelnikom znana jest i nieobca tradycja szacunku wobec miejsc pochówku i wszystkiego, co je materialnie oznacza, która łączy ludzi mimo różnic religijnych, etnicznych, pokoleniowych. Historia najnowsza wystawiła na bolesną próbę tę mocno osadzoną w kulturze wartość. Stało się to nie gdzieś, kiedyś, ale niedawno, w naszym mieście. Zaryzykowaliśmy więc doświadczenie przypomnienia, do którego w tym przypadku trzeba było docierać najdosłowniej: dzięki dobrej woli, cierpliwości, sile mięśni, wytrzymałości narzędzi.

Skąd inspiracja?
Informację o prawdopodobieństwie odnalezienia macew na wspomnianej posesji przekazała pani Izabela Budny. Przytrafiła się jej żywo zainteresowana dziejami ostrowskich Żydów słuchaczka – Anita Bernacka, studentka polonistyki. To ona pojawiła się w Koperniku (którego jest absolwentką) z nadzieją, że tam znajdzie ludzi, którzy pomogą przeprowadzić dzieło wydobycia płyt nagrobnych – ocalenia fragmentów zepchniętej pod ziemię historii. Wcześniej wystarała się o formalną zgodę właścicieli gruntu, który miał być terenem wyjątkowych archeologicznych warsztatów.
Absolwenckie związki z Kopernikiem były jednym z motywów poszukiwania tu współpracowników – nie mniej ważnym stała się świadomość, że ta szkoła jest historycznym źródłem – dowodem współistnienia i dialogu społeczności polskiej i żydowskiej. Dziś przypomninają o tym fakcie przedwojenne szkolne dokumenty: arkusze ocen, Protokoły egzaminu dojrzałości, nieliczne ocalałe zdjęcia. Dokumentują Ostrów Mazowiecką sprzed Zagłady (Szoah), po której wszystko się zmieniło….
Współpracę z Anitą Bernacką podjęły Elżbieta Michalik i Izabela Hryń.
Chodziło przede wszystkim o to, aby przekazać informację uczniom, a potem odszukać i zorganizować tych, którzy zechcą pomóc. Nie trzeba było żmudnie szukać i długo czekać.

Przebieg prac pokazują zdjęcia – otrzymaliśmy je dzięki uprzejmości Anity Bernackiej i Karoliny Szołkowskiej.
W pracach wzięli udział niżej wymienieni uczniowie:
Karolina Bednarczyk 2b
Paulina Kaczmarczyk 2b
Rafał Kulesza 2b
Michał Piórkowski 2b
Ola Terlikowska 2b
Katarzyna Tyl 2b
Paweł Zalewski 2b
Piotr Reluga 2b
Bartek Kosewski 2b
Ewelina Krzeczek 2e
Koordynator: Anita Bernacka.
Opiekę nad grupą uczniów sprawowała Izabela Hryń.
Dyrektor Liceum, Włodzimierz Kazimierski, udzielił zgody na uczestniczenie uczniów i nauczyciela w poszukiwaniach, odnosząc się bardzo życzliwie do całego przedsięwzięcia.
Udało się odnaleźć ponad 70 fragmentów płyt nagrobnych. Zostały przetransportowane i tymczasowo złożone w budynku Muzeum Ziemi Ostrowskiej przy ul. Partyzantów w Ostrowi Mazowieckiej.
Mamy nadzieję, że powstanie z nich monument upamiętniający istnienie nekropolii żydowskiej w Ostrowi Mazowieckiej.

Tekst: Copyright by Izabela Hryń; e – mail: anivette@gazeta.pl;
Zdjęcia: Copyright by Anita Bernacka; e- mail: bokuka@gazeta.pl;
Copyright by Karolina Szołkowska.