20 marca 2015r. – niezwykłe zjawiska na niebie

W ostatnim tygodniu mieliśmy okazję podziwiać dwa niezwykłe zjawiska na niebie. Pierwszym z nich, była widziana we wtorkowy wieczór zorza polarna, drugim natomiast piątkowe zaćmienie Słońca. Wyjątkowość obu tych zjawisk polegała na tym, iż po pierwsze wydarzyły się one w odstępie zaledwie dwóch dni, a po drugie, że na polskim niebie obserwowane są dość rzadko.
Zorza polarna pojawia się w naszym kraju raz na kilka lat. Co więcej, tym razem była bardzo wyraźna, a co za tym idzie, efektowna. Zorza jest zjawiskiem świetlnym, zachodzącym w górnych warstwach atmosfery (termosferze), na wysokości od kilkuset do 85 km nad ziemią. Wywołuje ją wiatr słoneczny – strumień silnie naładowanych elektrycznie cząstek, emitowany przez Słońce w przestrzeń międzyplanetarną. Cząstki te w pobliżu naszej planety w większości są zatrzymywane przez magnetosferę (obszar pola magnetycznego wokół Ziemi), jednak część dociera do górnych warstw atmosfery. Tu zderzają się one z molekułami powietrza i wywołują ich świecenie na zasadzie podobnej do działania świetlówki neonowej.
Dlaczego widzieliśmy zorzę polarną w niemal całej Polsce? Była ona skutkiem potężnych rozbłysków na Słońcu, które miały miejsce 15 marca. Rozbłyski te, dwa dni później wywołały silną burzę magnetyczną, dającą barwny efekt w postaci zorzy. Zjawisko to udało mi się zaobserwować również w okolicach Ostrowi Mazowieckiej. W celu uzyskania jak najlepszych warunków obserwacji zorzy, musiałem wyjechać w najmniej oświetlone miejsce poza miastem. Widok jaki ujrzałem przeszedł moje najśmielsze oczekiwania. Barwna gra świateł o kolorze niebiesko-fioletowym, przypominająca falującą na wietrze firankę, rozgrywała się na wysokości około 40-50 stopni nad północnym horyzontem. I tak jak szybko się pojawiła około godziny 23.40, tak też po około pół godziny czasu szybko zniknęła. Podczas obserwacji udało mi się wykonać kilka zdjęć (te najlepiej oddające widok tego zjawiska zamieszczone jest poniżej tekstu).
Z kolei zaćmienie Słońca ma miejsce wówczas, gdy Księżyc znajdzie się pomiędzy Ziemią a Słońcem i tym samym rzuci cień na naszą planetę. W Polsce 20 marca mogliśmy podziwiać to zjawisko w formie częściowej (przesłonięciu uległo – w zależności od regionu kraju – od ok. 65% do ok. 80% tarczy słonecznej). W obserwacji zaćmienia Słońca na boisku szkolnym uczestniczyła również młodzież naszej szkoły. Aby zabezpieczyć nasze oczy przed szkodliwym działaniem promieni UV, zjawisko zaćmienia oglądaliśmy przez specjalne szkło spawalnicze. Cały proces nasuwania się tarczy Księżyca na tarczę Słońca, trwał od około godziny 9.45 do około godziny 12.05, a moment kulminacyjny zjawiska nastąpił około godziny 10.55. Dało się wówczas zauważyć znacznie mniejsze oświetlenie naszego otoczenia. Krótka fotorelacja z obserwacji zaćmienia znajduje się poniżej.

Tekst i foto: Paweł Cieśluk